Niewielu pracowników biorących udział w strajkach zdaje sobie sprawę czym dokładnie jest takie wydarzenie i jak powinno zostać przeprowadzone. Adwokat zajmujący się prawem pracy podkreśla, że przychodzą do niego liczni klienci, którzy zostali zwolnieni za udział w strajku. Zobaczmy, czy takie działanie jest legalne.
Strajk – co to?
Strajk, jego definicja oraz zasady przeprowadzania są opisane w ustawie o rozwiązywaniu sporów zbiorowych. Zgodnie z art. 17 wymienionej ustawy:
,,Strajk polega na zbiorowym powstrzymywaniu się pracowników od wykonywania pracy w celu rozwiązania sporu dotyczącego interesów wskazanych w art. 1.”
Wspomniane ,interesy” mogą dotyczyć warunków pracy, płac lub świadczeń socjalnych oraz praw i wolności związkowych pracowników lub innych grup, którym przysługuje prawo zrzeszania się w związkach zawodowych.
Kto może uczestniczyć w strajku?
Każdy adwokat zajmujący się prawem pracy zgodnie potwierdzi, że w strajku mogą brać udział wszyscy pracownicy, o ile nie należą oni do grupy na którą zgodnie z ustawą, nałożona jest niedopuszczalność strajku. Prawo do strajku jest indywidualnym prawem pracownika, które może być realizowane tylko zbiorowo. Jeśli chodzi o wspomnianą już niedopuszczalność strajku to jest ona opisana w art.19. Zgodnie z nim w strajku nie mogą brać udziału osoby, które pracują w Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służbie Kontrwywiadu Wojskowego, Służbie Wywiadu Wojskowego, Centralnym Biurze Antykorupcyjnym, Służbie Ochrony Państwa, w jednostkach Policji i Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej, Służby Więziennej, Straży Granicznej, Straży Marszałkowskiej, Krajowej Administracji Skarbowej, w których pełnią służbę funkcjonariusze Służby Celno-Skarbowej, oraz jednostkach organizacyjnych ochrony przeciwpożarowej. Prawo do strajku nie przysługuje również pracownikom zatrudnionym w organach władzy państwowej, administracji rządowej i samorządowej, sądach oraz prokuraturze, a także tym, którzy pracują przy stanowiskach pracy, urządzeniach i instalacjach, na których zaniechanie pracy zagraża życiu i zdrowiu ludzkiemu lub bezpieczeństwu państwa. Pracownicy, którym nie przysługuje prawo do strajku, mogą po wyczerpaniu procedur pojednawczych stosować inne formy akcji protestacyjnej, nie zagrażające życiu lub zdrowiu ludzkiemu, bez przerywania pracy, z zastrzeżeniem przestrzegania obowiązującego porządku prawnego.
Legalny strajk – co to?
Aby strajk był legalny, musi być poprzedzony wszystkimi niezbędnymi formalnościami i czynnościami opisanymi w ustawie. Przede wszystkim związek zawodowy musi najpierw zgłosić pracodawcy swoje żądania. Jeżeli ten ich nie spełni, następuje etap rokowań bezpośrednich oraz etap mediacji. Każdy z tych etapów musi zakończyć się sporządzeniem protokołu rozbieżności ze wskazaniem stanowisk stron. Na każdym z nich strony mogą również podpisać porozumienie i zakończyć spór. Jeżeli spór nie zostanie zakończony, wtedy należy ogłosić referendum wśród pracowników. Strajk może zostać ogłoszony, jeżeli w referendum wzięło udział co najmniej 50 % pracowników zakładu pracy, z których zwykła większość głosowała za ogłoszeniem strajku. Związek zawodowy może ogłosić strajk bez rokowań i mediacji, gdy przeprowadzenie tej procedury uniemożliwia pracodawca swoim bezprawnym działaniem.
W czasie strajku legalnego, pracownik zachowuje prawo do świadczeń z tytułu ubezpieczenia społecznego oraz uprawnień ze stosunku pracy, z wyjątkiem prawa do wynagrodzenia. Pracodawca nie ma również prawa zwolnić pracownika za wzięcie udziału w akcji.
Udział w nielegalnym strajku
Rozpoczęcie strajku, który nie został poprzedzony wszystkimi wymaganymi w ustawie o rozwiązywaniu sporów zbiorowych czynnościami, jest niezgodne z prawem. Uczestnictwo w strajku nielegalnym może nieść ze sobą różne przykre konsekwencje dla pracownika, takie jak:
- brak wliczenia dni strajkowych do czasu pracy,
- utrata wynagrodzenia za dni strajkowe,
- możliwość utraty premii,
- możliwość dyscyplinarnego zwolnienia pracownika.
